Αν νιώθετε μελαγχολικοί τις ημέρες που βρέχει ή αν αισθάνεστε απέραντη χαρά μια ηλιόλουστη μέρα, είναι απολύτως φυσιολογικό. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και οι απότομες αλλαγές του καιρού φέρνουν αλλαγές και στην ψυχολογία μας. Η ψυχολόγος κυρία Μάρσα Κολέτση εξηγεί το φαινόμενο της εποχιακής κατάθλιψης και αναλύει γιατί πολλές φορές η διάθεσή μας εξαρτάται από τον καιρό.

Όλοι μας επηρεαζόμαστε από τις καιρικές συνθήκες. Μια ηλιόλουστη μέρα αισθανόμαστε ευφορία και ενέργεια, ενώ μια βροχερή, μουντή μέρα μας κάνει να μην θέλουμε καν να σηκωθούμε από το κρεβάτι. Αρκετές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η διάθεση εξαρτάται άμεσα από τον καιρό που επικρατεί κάθε εποχή.

Με άλλα λόγια, η άνοιξη συνδέεται με αίσθημα ευφορίας, αισιόδοξη στάση απέναντι στη ζωή, δημιουργικότητα, καλύτερη μνήμη και ενισχυμένες γνωστικές ικανότητες, ενώ το καλοκαίρι ταυτίζεται συχνά με την κυκλοθυμία και την επιθετικότητα.

«Οι καιρικές συνθήκες χρησιμοποιούνται συχνά για να αποδώσουν τη συναισθηματική μας κατάσταση- αναφερόμαστε σε “γκρίζες μέρες”, λέμε φράσεις όπως “άσπρος ήλιος, άσπρη μέρα”, “ήρθες και έφερες την άνοιξη στην καρδιά μου”. Ακόμη και με τη γλώσσα μας λοιπόν, δηλώνουμε ότι ο καιρός επηρεάζει την ψυχολογία μας με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους.

Η σχέση αυτή διάθεσης και καιρικών φαινομένων εξηγείται και μέσω της Φυσιολογίας: Η έκθεσή μας στην ηλιακή ακτινοβολία οδηγεί στην παραγωγή βιταμίνης D, η οποία επηρεάζει τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο- άρα ανεβάζει τη διάθεση».

Πώς ακριβώς επηρεαζόμαστε όμως από αυτές τις αλλαγές; Τι μας συμβαίνει;

Ο καιρός, οι μεταβολές του και η θερμοκρασία αυτή καθ’ αυτή, μπορούν να επηρεάσουν το μυαλό και τη συμπεριφορά μας, ανεξάρτητα από τον ήλιο. Έρευνες έχουν δείξει ότι όσο περισσότερο αποκλίνει η θερμοκρασία από την ιδανική, δηλαδή περίπου τους 20°C, τόσο μεγαλώνει η δυσφορία που νιώθουμε. Για παράδειγμα, η θερμότητα συνδέεται με την επιθετικότητα. Όσο υψηλότερη είναι μάλιστα η θερμοκρασία, τόσο πιθανότερο είναι οι άνθρωποι να δράσουν επιθετικά. Σε θερμότερα έτη, μήνες, ημέρες και ώρες της ημέρας, έχουν καταγραφεί υψηλότερα ποσοστά δολοφονιών, εξεγέρσεων και διαξιφισμών μεταξύ οδηγών στον δρόμο.

Από την άλλη, η υγρασία έχει βρεθεί ότι κάνει τους ανθρώπους πιο κουρασμένους και πιο οξύθυμους. Οι αλλαγές στη βαρομετρική πίεση, έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση πονοκεφάλων, ενώ κάποιες μελέτες έχουν βρει μια σύνδεση μεταξύ του χαμηλού βαρομετρικού και των αυτοκτονιών. Ακόμη, η βροχή, εμποδίζει την κινητοποίηση και ρίχνει τη διάθεση- οι περισσότεροι άνθρωποι τις βροχερές μέρες αναφέρουν χαμηλότερη ικανοποίηση με τη ζωή τους.

Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή

Για κάποιους ανθρώπους, η αλλαγή των καιρικών συνθηκών συνοδεύεται μια σημαντική επιδείνωση της ψυχικής τους διάθεσης και της λειτουργικότητάς τους. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για μια υποκατηγορία της Κατάθλιψης που ακολουθεί εποχιακό πρότυπο, την Εποχιακή Κατάθλιψη ή Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή (Seasonal Affective Disorder). Σύμφωνα με την ειδικό, πρόκειται για μία υποκατηγορία της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής η εμφάνιση των συμπτωμάτων της όποιας ακολουθεί ένα εποχιακό πρότυπο.

Ο όρος εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1985. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα συμπτώματα της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής εμφανίζονται αργά το φθινόπωρο ή με την έναρξη του χειμώνα και εξαφανίζονται κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού.

Για αυτό και αυτός ο τύπος της κατάθλιψης είναι γνωστός ως χειμωνιάτικη κατάθλιψη, μελαγχολία του χειμώνα (winter blues) ή αντίδραση αδρανοποίησης (της χειμερίας νάρκης). Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι παρουσιάζουν το αντίθετο σχήμα, έχουν δηλαδή συμπτώματα που αρχίζουν την άνοιξη ή το καλοκαίρι (καλοκαιρινή κατάθλιψη).

Αίτια και συμπτώματα

«Τα ερευνητικά δεδομένα δεν έχουν καταλήξει σε σαφή και εξακριβωμένα αίτια για τους λόγους εμφάνισης της ΕΣΔ, όμως έχουν βρεθεί μία σειρά από παράγοντες που αποδεδειγμένα σχετίζονται με την ανάπτυξή της. Το σίγουρο είναι ότι η εμφάνιση της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής εξαρτάται από την παρουσία του ήλιου», σημειώνει η Δρ Μάρσα Κολέτση.

Πιο συγκεκριμένα, τα μειωμένα επίπεδα ηλιακού φωτός π.χ. το φθινόπωρο, μπορούν τον χειμώνα να οδηγήσουν στην εμφάνιση εποχιακής κατάθλιψης, αφού διαταράσσουν το εσωτερικό ρολόι του ανθρώπινου σώματος.

Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι το μειωμένο ηλιακό φως μπορεί να προκαλέσει πτώση της σεροτονίνης, της χημικής ουσίας του εγκεφάλου που επηρεάζει τη διάθεση, και κατ’ επέκταση να προκαλέσει κατάθλιψη.

Τέλος, η αλλαγή εποχής μπορεί να διαταράξει την ισορροπία των επιπέδων μελατονίνης στον οργανισμό, η οποία παίζει ρόλο στις συνήθειες του ύπνου και στη διάθεση.

Τα συμπτώματα της χειμερινής κατάθλιψης περιλαμβάνουν: ευερεθιστότητα, κόπωση ή χαμηλά επίπεδα ενέργειας, δυσκολία συναναστροφής με άλλα άτομα, υπερευαισθησία στην απόρριψη, βαριά, «μολυβένια» αίσθηση στα χέρια ή τα πόδια, προβλήματα στον ύπνο (υπνηλία), αλλαγές στην όρεξη (κυρίως έντονη επιθυμία για τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες), αύξηση του βάρους.

Είναι εμφανές ότι «τα συμπτώματα της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής μοιάζουν πολύ με αυτά της κατάθλιψης και της διπολικής διαταραχής. Για να τεθεί η διάγνωση της εποχιακής κατάθλιψης, θα πρέπει να υπάρχει σαφές εποχιακό μοτίβο και τα συμπτώματα να μην διαρκούν για περίοδο μεγαλύτερη των δύο μηνών», επισημαίνει η ειδικός.

Πώς αντιμετωπίζεται;

«Οι τρόποι αντιμετώπισης της εποχιακής κατάθλιψης ποικίλλουν, ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Στις ήπιες μορφές συστήνεται περισσότερη έκθεση στον ήλιο, μέσω π.χ. γυμναστικής εκτός σπιτιού ή επιλέγοντας τον χειμώνα αποδράσεις σε προορισμούς με ηλιοφάνεια».

Το κυριότερο είναι να μην αφήσετε τον εαυτό σας να παρασυρθεί σε αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα. Όπως τονίζει η Δρ Μάρσα Κολέτση, η επίδραση του καιρού στη συναισθηματική μας κατάσταση εξαρτάται πρωτίστως από τη συμπεριφορά που θα επιδείξουμε και τον τρόπο που σκεφτόμαστε.

Εν ολίγοις, ο καιρός θα μας επηρεάσει, μόνο εάν το επιτρέψουμε. Ο καιρός μπορεί να αλλάζει, να μεταβάλλεται, η θερμοκρασία να ανεβαίνει και να κατεβαίνει. Η επίδραση σε εμάς, είναι θέμα δικής μας απόφασης, κινητοποίησης και ευθύνης.

Την επόμενη λοιπόν φορά που θα δείτε το τζάμι υγρό, μην αφήσετε τη διάθεσή σας να κατρακυλήσει σαν τις σταγόνες της βροχής. Αντιδράστε! Ανασυνταχτείτε και αντί να ψάχνετε λόγους και αφορμές για να μην κάνετε κάτι, απλά… κάντε το!

Δρ. Μάρσα Κολέτση, CPsychol
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Mind’s Mirror – Kέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης,
www.mindsmirror.com

πηγή: Life Possitive