Ένα δύσκολο θέμα που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε, συχνά μας φέρνει –και ορθώς- στο γραφείο μιας ψυχολόγου. Δυστυχώς, όμως, ακόμη και στις μέρες μας η επίσκεψη σε μία ψυχολόγο θεωρείται ταμπού. Αυτό στερεί πολλούς ανθρώπους από ένα πολύτιμο εργαλείο, που λέγεται ψυχοθεραπεία. Ποια είναι τα οφέλη της; Και πώς θα επιλέξουμε τον κατάλληλο για εμάς ψυχοθεραπευτή; Μύθος ή αλήθεια ότι βοηθά;

Σε αυτά και άλλα ερωτήματα μας απαντά η ψυχολόγος Δρ. Μάρσα Κολέτση.

1. Τι εννοούμε με τον όρο “ψυχοθεραπεία;”

Η Ψυχοθεραπεία αποτελεί κλάδο της Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας, χρησιμοποιεί επιστημονικές μεθόδους και τεχνικές και ασχολείται με το άτομο και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, π.χ. ψυχολογικά, συναισθηματικά, επαγγελματικά, σχέσεων, κ.ά. Αποτελεί μία μορφή θεραπείας, κατά την οποία αναπτύσσεται μία σχέση συνεργασίας μεταξύ θεραπευτή-θεραπευόμενου.

Πιο αναλυτικά, είναι μια μορφή λεκτικής παρέμβασης, η οποία πλαισιώνεται από ένα περιβάλλον εχεμύθειας, ασφάλειας και εμπιστοσύνης, ώστε ο πελάτης να νιώσει ασφαλής να μοιραστεί τις σκέψεις και δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Σκοπός της ψυχοθεραπείας είναι να συμβάλει στην αναδόμηση του ατόμου και να επιφέρει αλλαγές/τροποποιήσεις σε τομείς της προσωπικότητας ή συμπεριφοράς που επιθυμεί το άτομο. Αποσκοπεί στο να αποκτήσει το άτομο μεγαλύτερη επίγνωση του εαυτού του και εφόδια, ώστε να αντιμετωπίζει πιο αποτελεσματικά τις δυσκολίες που του παρουσιάζονται.

2. Γιατί να πάω στον ψυχολόγο;

Όλοι έχουν βιώσει στιγμές κατά τις οποίες αισθάνονται αβοήθητοι, μπλοκαρισμένοι και δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν την καθημερινότητά τους και την εργασία τους. Νιώθουν πλημμυρισμένοι από σκέψεις ή συναισθήματα πρωτόγνωρα, τα οποία τους εμποδίζουν να προχωρήσουν τη ζωή τους, ή υπάρχουν καταστάσεις από το παρελθόν που τους κράτανε δέσμιους και δεν μπορούν να βρουν τι τους συμβαίνει και πώς μπορούν να βγουν από όλη αυτή την οδύνη.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, η επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο μπορεί να τους βοηθήσει να διερευνήσουν τις επιλογές τους και τα πιθανά αδιέξοδα στα οποία έχουν βρεθεί. Να μελετήσουν τους λόγους που παίρνουν κάθε απόφαση και τι κρύβεται πίσω από αυτήν και να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους, να αποδεχτούν τις καλές και τις “κακές”, αυτοκαταστροφικές, δυσλειτουργικές πτυχές τους και να αναζητήσουν μαζί με τον θεραπευτή νέους τρόπους αντιμετώπισης των καταστάσεων και τη δυνατότητα να είναι ξανά δημιουργικοί και ευτυχισμένοι.

3. Ποια θεωρούνται “ψυχολογικά προβλήματα” και ποια είναι η συμπτωματολογία τους;

Ο όρος “ψυχολογικά προβλήματα” αναφέρεται σε καθετί που κλονίζει την ψυχική μας υγεία και μπορεί να έχει προεκτάσεις και στη σωματική μας υγεία. Εν ολίγοις, σε οτιδήποτε ανατρέπει την ισορροπία του συστήματός μας. Μέσα στην κατηγορία των ψυχολογικών προβλημάτων περιλαμβάνονται οι συναισθηματικές διαταραχές, οι αγχώδεις διαταραχές, οι φοβίες, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής, οι εθισμοί κ.ά. Συχνά, το άτομο που διακατέχεται από “ψυχολογικά προβλήματα” βιώνει ψυχοσωματικά συμπτώματα (π.χ. πονοκέφαλοι/ημικρανίες, εντερικά προβλήματα, κοιλιακά άλγη, δερματικά εξανθήματα, ταχυπαλμίες, δυσκολίες στην αναπνοή, εφίδρωση, αλλά και πιο έντονα συμπτώματα και αντιδράσεις, όπως η κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών, η υπερβολική κατανάλωση φαγητού, οι αυτοτραυματισμοί, η κλεπτομανία, η επιθετικότητα, η υπερβολική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια κ.ά.). Όλα αυτά ουσιαστικά λειτουργούν ως προειδοποιητικά σημάδια ότι κάτι δεν πάει καλά.

4. Σε τι διαφέρει ο ψυχολόγος από τον ψυχίατρο;

Ψυχολόγος και ψυχίατρος έχουν κοινή συνισταμένη την ψυχική υγεία του πελάτη, διακατέχονται όμως από διαφορετική φιλοσοφία. Η ψυχιατρική αποτελεί ειδικότητα της Ιατρικής, η οποία ασχολείται με τη μελέτη, τη θεραπεία και την πρόληψη των ψυχικών διαταραχών, μέσω φαρμακευτικής αγωγής. Ο ψυχίατρος, ακολουθώντας το ιατρικό μοντέλο, ενστερνίζεται την άποψη ότι τα συμπτώματα που εμφανίζει ο πελάτης οφείλονται σε κάποια σωματική δυσλειτουργία, τα εξετάζει, τα αξιολογεί, προχωρά σε μία διάγνωση της ασθενείας, βάσει των συμπτωμάτων που παρουσιάζει ο πελάτης και χορηγεί την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

Αντίθετα, ο ψυχολόγος παρέχει λεκτική θεραπεία. Χρησιμοποιεί τον διάλογο και την προσέγγιση στην οποία έχει εκπαιδευτεί, ώστε να κατανοήσει τα προβλήματα του πελάτη, να τα εντάξει στο κοινωνικο-οικονομικό πλαίσιο στο οποίο ζει, και να αναζητήσει τις αιτίες εμφάνισής τους και τους τρόπους αντιμετώπισής τους, ώστε ο πελάτης να ανακουφιστεί και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι συχνά, οι δύο ειδικότητες συνεργάζονται με απόλυτη αρμονία. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα, ερευνητικά δεδομένα έχουν καταδείξει ότι ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής με ψυχοθεραπεία, είναι πιο αποτελεσματικός, από τη χρήση μεμονωμένα καθεμιάς από τις δύο επιλογές.

Δεν θα πρέπει όμως να λησμονείται το γεγονός ότι ένα φάρμακο μπορεί μεν να καταστείλει το σύμπτωμα, και έτσι να ανακουφιστεί ο πελάτης, όμως δεν καταστέλλει την αιτία του προβλήματος – η οποία όσο θα συνεχίσει να υπάρχει, το σύμπτωμα θα επανέρχεται.

5. Πώς θα επιλέξω τον κατάλληλο ψυχοθεραπευτή;

Η επιλογή του κατάλληλου ψυχοθεραπευτή είναι καίριας σημασίας, καθώς σχετίζεται άμεσα με την έκβαση και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Ο θεραπευτής θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει κλινική εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία και να έχει πιστοποιημένα πτυχία. Συχνά, ο πελάτης αναζητά άλλα στοιχεία για την καταλληλότητα που θεραπευτή, όπως η ηλικία, το φύλο ή το αν έχει ή όχι παιδιά.

Ο θεραπευτής δεν χρειάζεται να “μοιάζει” με τον πελάτη του για να μπορεί να τον κατανοήσει – θα πρέπει να κατέχει τις κατάλληλες δεξιότητες και να έχει ολοκληρώσει τις κατάλληλες σπουδές. Συχνά, άτομα με ελλιπή εκπαίδευση ή άτομα που έχουν ολοκληρώσει κάποιο κύκλο σεμιναρίων αναλαμβάνουν περιστατικά, βάζοντας σε κίνδυνο την ψυχική υγεία του πελάτη.

Η επιλογή του θεραπευτή θα πρέπει να γίνεται με ωριμότητα, και δεν είναι ντροπή να ο πελάτης να έχει ανατρέξει στο βιογραφικό του θεραπευτή, ώστε να γνωρίζει αν κατέχει τα τυπικά προσόντα που απαιτούνται.

6. Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας;

Ο ρόλος του θεραπευτή δεν είναι να παρέχει λύσεις. Αυτό είναι σημαντικό να γίνει αντιληπτό, γιατί πολλές φορές ο πελάτης επιθυμεί-προσδοκά- επιδιώκει σε μία συνεδρία να βρει λύσεις για τα προβλήματα που τον βασανίζουν χρόνια και όταν αυτό δεν γίνει, θεωρεί ότι είτε η θεραπεία δεν τον βοήθησε είτε ότι ο θεραπευτής δεν ήταν αποτελεσματικός.

Η ψυχοθεραπεία δεν αποτελεί ούτε χάπι, ούτε άμεση λύση. Βοηθά το άτομο να μάθει καλύτερα τον εαυτό του, να κατανοήσει πώς λειτουργεί και να αντιληφθεί τα βαθύτερα αίτια των δυσκολιών του, αλλά αυτό χρειάζεται χρόνο, επένδυση, υπομονή και εμπιστοσύνη στη διαδικασία και στη σχέση θεραπευτή-θεραπευόμενου. Ο θεραπευτής παρέχει ένα πλαίσιο υποστήριξης, που βοηθά τον πελάτη να νιώσει ασφαλής, καθώς και ένα πλαίσιο αναφοράς στο οποίο ανατρέχει ο πελάτης – μέσω αυτού οδηγείται στην αυτογνωσία και στην καλύτερη διαχείριση του εαυτού του και των διαπροσωπικών του σχέσεων.

7. Με τι συχνότητα πρέπει να γίνεται η ψυχοθεραπεία;

Τυπικά, η συχνότητα είναι μία ατομική συνεδρία την εβδομάδα, σε συγκεκριμένη ημέρα και ώρα. Φυσικά, η συχνότητα εξαρτάται από τη φύση και σοβαρότητα του προβλήματος. Μπορεί δηλαδή να κριθεί απαραίτητο να πραγματοποιείται συστηματικότερα, π.χ. 2 ή 3 φορές την εβδομάδα ή και πιο αραιά, π.χ. 2 φορές τον μήνα, ιδίως όταν κάποιος έχει ήδη κάνει έναν κύκλο θεραπείας και βρίσκεται πλέον σε φάση συντήρησης.

8. Πόσο κοστίζει;

Το κόστος ορίζεται από τον θεραπευτή και εξαρτάται από τις γνώσεις, την εμπειρία και τα επαγγελματικά διαπιστευτήρια που κατέχει.

9. Πότε μπορώ να σταματήσω;

Η διάρκεια της ψυχοθεραπείας είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, καθώς εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες, όπως τη φύση του προβλήματος του πελάτη, την ένταση και τη σοβαρότητά του, αλλά και τη φιλοσοφία και την κλινική εκπαίδευση του ψυχοθεραπευτή. Έτσι, υπάρχουν βραχύχρονες μορφές ψυχοθεραπείας που περιλαμβάνουν συγκεκριμένο αριθμό συνεδριών, αλλά και μακρόχρονες μορφές χωρίς συγκεκριμένη… ημερομηνία λήξης. Όπως και να έχει, η θεραπεία θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μία διαδικασία προσωπικής ανάπτυξης και ως κάτι που το άτομο κάνει για τον εαυτό του, ως ένα “δώρο”, όπως συχνά λένε πολλοί αναφερόμενοι στη θεραπεία τους και όχι ως μία υποχρέωση.

10. Γιατί χρειάζομαι ψυχολόγο, αφού έχω φίλους στους οποίους μπορώ να μιλήσω;

Αυτή είναι μία πολύ καλή ερώτηση και κάτι που συχνά χρησιμοποιείται ως επιχείρημα για να αποφύγει κάποιος την ψυχοθεραπεία. Οι φίλοι όντως συχνά παρέχουν καλές συμβουλές και λόγω εγγύτητας μπορούν να ανακουφίσουν τους φίλους τους, όταν μοιράζονται τα προβλήματα μαζί τους. Η διαφορά μεταξύ ενός φίλου και ενός επαγγελματία είναι ότι ο φίλος εμπλέκεται συναισθηματικά και ίσως δεν μπορεί να δει πτυχές του άλλου. Δεύτερον, το πρόβλημα μπορεί να είναι μεν ξεκάθαρο, όμως οι αιτίες του να μην είναι εύκολα αναγνωρίσιμες. Η διερεύνηση του προβλήματος, απαιτεί συγκεκριμένες δεξιότητες και εκπαίδευση. Τρίτον, οι στρατηγικές αντιμετώπισης του προβλήματος, η διαδικασία αλλαγής, το να τροποποιήσει κάποιος τις δυσλειτουργικές του συμπεριφορές ή να τις αντικαταστήσει με νέες, πιο αποτελεσματικές, αποτελεί μία διαδικασία, τις στρατηγικές και τις τεχνικές της οποίας κατέχει ο θεραπευτής.

11. Γιατί θεωρείται “ταμπού” η ψυχανάλυση;

Πολύ συχνά, η ψυχοθεραπεία αντιμετωπίζεται με καχυποψία, καθώς όποιος αναζητά βοήθεια, αυτομάτως παίρνει τον ρόλο του αδυνάτου. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ανατραφεί, “να είμαστε δυνατοί”, “να ξεπερνάμε τα προβλήματα”, “να μπορούμε να τα καταφέρνουμε μόνοι μας”. Εκείνος που αναζητά θεραπεία, κρίνεται ως κάποιος που κάποιος που δεν μπόρεσε να τα καταφέρει από μόνος του. Είναι οξύμωρο αυτό όμως, γιατί σε κάθε άλλη περίπτωση, εάν νοσούσε κάποιο μέλος του σώματός του, π.χ. το πόδι του, το στήθος ή το κεφάλι, η επίσκεψη σε έναν γιατρό θα θεωρείτο δεδομένη.

Όταν πρόκειται για την ψυχική μας ηρεμία και τη ευτυχία μας, θεωρείται “ταμπού” να ζητήσεις βοήθεια. Τα άτομα που αποφασίζουν να μπουν σε μία διαδικασία ψυχοθεραπείας και να μείνουν σε αυτήν, διακατέχονται από τεράστιο σθένος, επιμονή και τόλμη και μόνο αδύναμοι δεν θα έπρεπε να χαρακτηρίζονται.

Info box
Δρ. Μάρσα Κολέτση, CPsyhol, AFBPsS
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Mind’s Mirror -Kέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης,
www.mindsmirror.com

πηγη: lifepositive.gr